Veldwerk Waddenzee

A – Linea recta naar de Waddenzee
B – Op huisbezoek in Dokkum
C – Boven de Wadden een hemel
D – Duister toerisme
E – Verdronken in zee
F – Wolken volgen
G – Luisteren naar de zon die opkomt uit zee
H – Vogels kijken; gasten
J – In het zog van de Vlissingen 10
K – Invasieve exoten
Eerste reserve, een field trip op de plank:
L – Wereld-reizen: varensgasten op de veerboten

Veldwerk Waddenzee onderneemt een eigenzinnige verkenning van de Waddenzee en omstreken. Ons project kiest voor het reizen als methode om inzichten te verwerven en te verspreiden. De specifieke leer-vorm noemen wij field trips. We verkennen oude routes, gebaande paden, nieuwe wegen naar en doorheen de Waddenzee en omstreken. Het resultaat is een verrassende biografie van de Waddenzee met als eerste ‘auteur’ de Waddenzee zelf.

Een field trip is een fysieke en een mentale methode (met’hode’ – het Griekse hodos, de weg). De gekozen routes prikkelen de historische interesse, ze bepleiten een plaatsbepaling in het heden, geïnspireerd door een toekomst gericht perspectief. De kaders voor de tien field trips lichten we toe in het katern: UNESCO Werelderfgoed Waddenzee, vijf heroriëntaties.

We zien ons project als het organiseren van ‘ruimte’ voor vruchtbare ontmoetingen. Daartoe selecteren wij materiaal uit wetenschap, kunst en samenleving. Via field trips enten we die stof op het landschap, werkzaam katalysator voor dialoog. Beeld wordt tegen tekst gehouden, tekst tegen grafiek, grafiek tegen een dorpsstraat, de dorpsstraat tegen het wereldtoneel, het wereldtoneel tegen een historische anekdote, anekdote tegen actualiteit, actualiteit tegen toekomst. Dergelijke associaties stimuleren een ‘open’ kijk op de ‘unieke en universele betekenis van de Waddenzee’.

Per field trip werkt een wisselend gezelschap van (gemiddeld 6) verkenners van diverse pluimage samen. Allen dwalen graag, weg van de bekende weg, nieuwsgierig naar wat zich buiten het gebaande pad van hun beroepsgroep afspeelt. Wat ze delen is engagement met het wel en wee van wad- en zeelandschappen, wereldwijd. Wat ze ook delen is het
besef dat de ‘unieke’ Waddenzee geraakt wordt in een uniek tijdsgewricht, het antropoceen. We verkennen de Waddenzee dan ook als antropo-zee, een zee waarin de geschiedenis van mens en natuur gelijktijdig en op elkaar betrokken doorgrond dient te worden, in een global context: wereld-erfgoed, wereld-zee, wereld-kaart, wereld-reis, wereld-wijd, wereld-geschiedenis, wereld-oriëntatie, wereld- wijs … , die reeks heeft onze aandacht.

Onze methode is een vorm van artistic research. Elk van onze 10 field trips staat op de schouders van een gids van naam en faam, een erflater die op reis ging, altijd met een hypothese in het hoofd. Echter, geen van deze pioniers koos een één-dimensionale blik, van een disciplinaire bubble was geen sprake. Alleen zo werden ze erflaters.

Per uitgevoerde field-trip publiceren we een podcast en een cahier. Van onderzoek naar verslag volgt meestal een strikte werkwijze. Wij zien elk cahier als een door het team veldwerkers geconstrueerd, ‘ontworpen’ narratief; nu eens louter onderhoudend, dan spannend, dramatisch, dan weer episch, poëtisch, soms leest het als een detective, soms oogt het als een graphic novel, dat wisselt. Tien field trips, tien etappes van een Grand Tour Waddenzee NL, gepresenteerd als feuilleton vooral bedoeld om een nieuwsgierig publiek te stimuleren om op eigen benen, met eigen ogen, met een eigen gezelschap, op eigen houtje, of wellicht alleen, op pad te gaan – do it yourself tourism. Onze reisverslagen bevorderen zoiets als environmental literacy, het vermogen om (bewust) te reflecteren op de indrukken die mensen opdoen tijdens en na bezoeken aan een landschap, in dit geval de Waddenzee en omstreken.